do 18 september
Even voorstellen... Enkidu Khaled
"Werken aan Offline Tourists is een diep transformerende ervaring in mijn artistieke reis."
Regisseur Enkidu Khaled is met zijn voorstelling Offline Tourists voor het eerst te zien bij Podium Hoge Woerd. We spraken met Enkidu over zijn inspiratiebronnen, het maakproces en zijn digitale guilty pleasure.
Voor Enkidu begon de inspiratie voor deze voorstelling met een diepe bezorgdheid over de tijd waarin we leven. Enkidu: “De digitale transformatie die we doormaken, maakt ons steeds afhankelijker van schermen voor communicatie en expressie”. In Offline Tourists kijk je met een blik uit de toekomst naar de mensheid. AI-cyborgs hebben de wereld overgenomen en de mensheid is uitgestorven. Hoe zouden die cyborgs het leven uit 2025 omschrijven? En wat betekent ‘offline’ zijn in de toekomst en de tijd waar we nu in leven?
Hoe omschrijf je jezelf als theatermaker?
Ik ben een verhalenverteller wiens verhalen worden verteld in de theatrale ruimte. Voor mij is het theater een multidimensionale wereld waar verhalen samenkomen met beweging, energie, licht, geluid, tijd en ruimte. Het is ontstaat in het moment, met de deelname van zowel het publiek als de makers. Daardoor wordt het vertellen van verhalen in het theater een collectieve handeling die iets zegt over wie we zijn.
Waar kwam de inspiratie voor Offline Tourists vandaan?
Het begon met een diepe bezorgdheid over de tijd waarin we leven. De digitale transformatie die we doormaken, maakt ons steeds afhankelijker van schermen voor communicatie en expressie. Met deze afhankelijkheid verzwakken relaties in de analoge wereld, terwijl extremisme digitale kracht krijgt en floreert achter de veiligheid van anonimiteit.
Radicalisering is niet langer beperkt tot geïsoleerde individuen; het is een massaal fenomeen geworden dat grenzen overstijgt. Ondertussen is de waarde van rationeel debat en deskundige kennis afgenomen, overstemd door stromen van desinformatie. We zijn verschoven van een tijd waarin filosofen en kunstenaars ideeën vormden naar een tijdperk waarin influencers trivialiteit verkopen. Tegenwoordig wordt invloed niet langer gemeten aan ideeën, maar aan volgers. Een ware “upgrade voor de beschaving,” inderdaad.
Wat is je guilty pleasure in digitale media?
Ik besteed vaak veel tijd aan het kijken naar politieke debatten, de meeste gericht op de WANA-regio (West-Azië Noord-Afrika). Ik zie deze politieke debatten niet als een oprecht gesprek. De sprekers lijken zelfverzekerd, maar al snel storten hun argumenten in herhaling, als een slecht geschreven toneelstuk gespeeld door amateuracteurs.
In eerste instantie vond ik deze gratis spektakels vermakelijk. Maar geleidelijk begonnen ze me met verdriet te vullen. Want ondanks hun onhandigheid slagen zulke optredens er toch in leugens in de hoofden van mensen te planten, duisternis en geweld, honger en dood te versterken, en het lijden van degenen die al onderdrukt zijn te verdiepen.
Dit roept voor mij een pijnlijke vraag op: hoe kan het dat de ergste vormen van “theatraliteit” geesten zo effectief kunnen manipuleren, terwijl het theater in zijn meest oprechte vorm, eerlijk in zijn menselijke en artistieke expressie, moeite heeft om een tastbare indruk op de samenleving achter te laten?
Wat was het meest betekenisvolle moment tijdens repetities?
Tijdens de eerste repetities, die gebaseerd waren op improvisatie, hadden we het over fundamentele vragen waarvan we dachten dat de antwoorden voor de hand lagen: Wat bedoelen we echt als we “menselijk” zeggen? Wat telt als “niet-menselijk”? Is menselijkheid universeel of gevormd door persoonlijke en culturele aannames?
Als je een boom plant, is dat dan een menselijke daad of een botanische? Dezelfde dubbelzinnigheid geldt voor schaamte, schuld en moraliteit. Deze vragen brachten ons in verwarring, maar vormden ook een vruchtbare voedingsbodem voor het werk.
Hoe was je ervaring met het werken met het team van Offline Tourists?
Werken aan Offline Tourists is een diep transformerende ervaring in mijn artistieke reis. Vanaf de eerste repetities daagt het proces mij uit om mijn methodes te herdenken en nieuwe benaderingen te vormen, waardoor onverwachte horizonten opengaan. Mijn manier van werken vertrekt vanuit een breed idee en nodigt medewerkers uit dit te verrijken, vanuit een geloof in de kracht van collectieve creativiteit. In dit project wordt de dialoog bijzonder dynamisch, waarbij elke bijdrage het geheel een nieuwe vorm geeft, waardoor een levend, gelaagd en diep menselijk werk ontstaat.
Als expat ben ik voortdurend bezig met het herdefiniëren van wat “lokaal” betekent. Dit werk laat mij toe mijn wortels in België en Nederland te verdiepen, terwijl ik fragmenten van andere geschiedenissen en geografieën meedraag. Het is niet enkel een theatraal proces, maar ook een persoonlijke reis die mijn gevoel van gemeenschap en artistieke betrokkenheid verruimt.
Hoe heeft je filmachtergrond je theaterwerk beïnvloed?
Tijdens de Irakoorlog, die ik in Bagdad meemaakte, werkte ik aan speelfilms, korte films en documentaires. Deze ervaringen waren waardevol, maar ze vormden slechts de aanloop naar wat ik een volledige filmcarrière zou noemen. Desalniettemin leidde het ertoe dat ik theater koos als mijn primaire artistieke pad.
Vanaf het begin heb ik het gevoel gehad dat theater een levende, ademende kunst is. Een werk dat niet eindigt met de laatste repetitie maar voortdurend evolueert. Elke live voorstelling voegt een nieuwe laag toe, een nieuwe sensatie of een onverwachte dialoog met het publiek. Theater eindigt nooit echt; het leeft en transformeert voor onze ogen, beweegt van het universele naar een directe, onmiddellijke lokale ervaring, zodat elke toeschouwer zich persoonlijk aangesproken voelt.
Misschien is dit de reden waarom ik me altijd meer aangetrokken heb gevoeld tot het toneel dan tot het scherm. Theater draagt iets onafs in zich, iets dat zweeft tussen performers en publiek, alsof elke voorstelling elke dag wordt herschreven door degenen die het tot leven brengen.
Wat hoop je dat het publiek meeneemt uit deze voorstelling?
Hoewel Offline Tourists een verre toekomst verbeeldt, is het stevig geworteld in ons heden. In deze wereld is de mensheid verdwenen na een reeks rampen. Kwantumcomputers blijven zich echter ontwikkelen, totdat één vorm van AI besluit haar oorsprong terug te traceren naar 2025. Het roept mensen op uit het digitale archief om zijn eigen bestaan te begrijpen.
Aan het einde van de voorstelling hoop ik het publiek ervan bewust te maken dat elke dagelijkse handeling een kiem is voor de toekomst. We kunnen actief vormgeven aan wat er komt. En ook nietsdoen is een vorm van handelen. Nietsdoen blijft een keuze over de wereld die we achterlaten.
Scoor je ticket