25-09-2025

Wat weet jij over Suriname tijdens WOII?

"Ook in Suriname kenden weinig mensen de verhalen."

In gesprek met Emma Lesuis over haar nieuwste voorstelling Meer dan Bauxiet.

Een bijzondere mix van muziek, documentaire, storytelling en theater. Met niet eerder vertoond archiefmateriaal neemt Emma Lesuis je mee naar Suriname tijdens de Tweede Wereldoorlog. Begeleid door live-muziek ontdek je de geschiedenis, ontmoet je belangrijke personen en hoor je aangrijpende verhalen. Wij gingen met haar in gesprek over het maakproces van deze indrukwekkende voorstelling.

Ervaar de voorstelling zelf op donderdag 23 oktober om 20:30 uur in Podium Hoge Woerd.

Hoe ben je te werk gegaan in je zoektocht naar de verborgen verhalen uit WOII in Suriname?

Ik had vantevoren veel gelezen, dus wist ik globaal veel van het thema af. In Suriname werd ik gekoppeld door een researcher aan verschillende oudere mensen van rond de 90 en ouder. De verhalen die ik had gelezen werden grotendeels bevestigd met persoonlijke quotes. Ook zocht ik mijn oudtante van 105 op en ben ik de plekken gaan bezoeken die van belang waren, zoals plantage Katwijk en Jodensavanne waar mensen werden geïnterneerd.

Wat was de grootste uitdaging in het vertalen van archiefmateriaal en gesprekken naar een voorstelling?

Er was zoveel filmmateriaal: zowel archiefbeeld uit de jaren 40/50 en nieuw gedraaid materiaal, dat het sowieso al lastig kiezen was welk materiaal te kiezen. Maar de grootste uitdaging was om te kijken wat er werkt op het podium, dat betekent dat ik vaak ter plekke op de laptop aanpassingen moest doen, film opnieuw moest uitladen en dan weer gezamenlijk kijken of het werkt in combinatie met tekst en muziek.

Welke rol speelde jouw persoonlijke achtergrond of verbinding met Suriname in dit project?

Een grote rol, want mijn Surinaamse grootouders groeiden op in die tijd. Mijn grootvader ging in dienst bij de Koninklijke Nederlandse marine als telegrafist op een onderzeeboot, dus zijn verhaal neem ik deels ook mee in het verhaal. Eigenlijk ben ik ook door dit verhaal in mijn persoonlijke geschiedenis gedoken. Ik was nieuwsgierig; hoe zouden mijn grootouders die tijd hebben beleefd?

Welke inzichten of verrassende feiten over Suriname in de oorlogstijd kwamen naar voren tijdens jouw onderzoek?

Ik vond het bizar te lezen dat er een Nederlands interneringskamp was in Suriname voor “vermeende NSB’ers uit Nederlands-Indië”. En het veraste me niet, maar ik vond het toch wel weer erg schrijnend om met de neus op de feiten gedrukt te worden dat Suriname maar een paar kwartjes verdiende aan die bauxietwinning, alweer die uitbuiting. En al die valse beloften die werden gemaakt, echt schandalig. En het stak me het meest dat Surinamers echt alles over hadden voor het moederland, maar andersom was de kolonie een hoofdpijndossier voor Nederland.

Een mix van muziek, documentaire, storytelling en theater: hoe verwerk je dit samen in een voorstelling?

Door goed met elkaar samen te werken :) Vantevoren had ik de hele selectie gemaakt van beelden, en teksten geschreven, daarna hebben we met elkaar gekeken waar er ruimte is voor muziek en hoe het in elkaar moet overlopen. Dit is eigenlijk al de derde versie van Meer dan bauxiet, ik begon met gitarist Rory Ronde en mijn neefje als trompettist, vervolgens in Suriname werkte ik samen met de Surinaamse basgitarist/zanger Jason Eduwaiti en nu is het samen met Damani Leidsman en weer met Rory. De basis van het verhaal blijft, de documentaireverhalen spreken voor zich, maar steeds is er een andere artistieke invulling.

Wat willen jullie met deze voorstelling meegeven aan het publiek?

Deze voorstelling is eigenlijk een introductie: bijna niemand weet wat er zich afspeelde in Suriname tijdens WOII. Ook in Suriname kenden weinig mensen de verhalen. Door middel van deze documentaire verhalen geef ik een begin mee. Suriname was onderdeel van het Nederlands koninkrijk, we zouden deze geschiedenis moeten weten. We zouden moeten weten wie gouverneur Kielstra was en waarom hij zo controversieel was. We zouden moeten weten dat Suriname zich zo ontzettend voor Nederland heeft ingezet. We zouden moeten weten dat zoveel Surinamers hebben gestreden voor het moederland zonder daar iets voor terug te hebben gekregen.